Dòng họ Vi Căm là dân tộc Thái, tỉnh Nghệ An, có nguồn gốc từ Bản Chiềng, xã Tiên Kỳ, huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.

Dưới thời Pháp thuộc, nhân dân Tiên Kỳ gặp nhiều khó khăn, gian khổ, cuộc sống đói nghèo triền miên trong đó có họ tộc Vi Căm. Đời ông gọi là Ông “Cố Niên” thấy sự cần thiết phải đi tìm miền đất mới để sinh cơ lập nghiệp, những ngày lặn lội đường sá xa xôi, vất vả; đến năm 1922 ông Niên cùng vợ và 4 người con đã dừng chân và lựa chọn mảnh đất Bản Chai, xã Chi Khê, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An làm nơi sinh sống, an cư lạc nghiệp; cuộc sống của gia đình chủ yếu dựa vào rừng, phát nương làm rẫy, khai thác lâm thổ, sản...

Trải qua gần 100 năm từ chỗ chỉ là 1 gia đình có 6 người, đến hôm nay đã phát triển thành dòng họ 5 đời với 31 hộ, 57 đinh, 129 nhân khẩu.

Từ rất lâu đời, con cháu dòng họ đã sớm có lý tưởng giác ngộ cách mạng, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã có nhiều con em trong dòng họ tham gia đi bộ đội, thanh niên xung phong để bảo vệ Tổ quốc.

Các thế hệ con cháu trong dòng họ điển hình như Cụ Vi Văn Năm, nguyên Chủ tịch UBND Huyện Con Cuông (1963 - 1971); Cụ Vi Văn Phúc, nguyên Hiệu trưởng các Trường: Sư phạm Miền núi Nghệ An; trường cấp 3 huyện Tương Dương; trường cấp 3 huyện Con Cuông những năm thập niên 70, 80 của thế kỷ 20. Các cụ đã cố gắng vươn lên trong cái nghèo, cái khó học tập và thành đạt, đã trở thành gương sáng cho con cháu trong dòng họ, truyền thụ những kiến thức, những kinh nghiệm sống, dạy bảo con cháu học hành, chính vì vậy mà con em họ Vi ở Bản Chai, xã Chi Khê thành đạt rất nhiều đã và đang công tác trong các lĩnh vực như: Đại tá Vi Hòe (hiện nay là Bí thư Huyện ủy Kỳ Sơn); Ông Vi Việt Dũng là kỹ sư xây dựng, Nguyên tổng Giám đốc Tổng công ty xây dựng Sông Đà, doanh nhân Đất Việt được Nhà nước tặng thưởng Trống đồng Nghìn năm Thăng Long; Ông Vi Trung Trí, Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Huyện ủy; Ông Vi Văn Bính, nguyên Chủ tịch Hội Nông Dân huyện Con Cuông nay là phó chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc huyện,…Đến thế hệ thứ 3 hiện nay con cháu họ Vi cũng có nhiều người thành đạt như Anh Vi Cường là Bác sỹ chuyên khoa II làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh; Anh Vi Mẫu là sỹ quan Quân đội; Anh Vi Cương; Anh Vi Ký đều là trung tá Bộ đội Biên phòng, có 02 cháu hiện đang du học tại Mỹ...

Hàng năm vào ngày 20 tháng 8 âm lịch, dòng họ làm lễ gỗ tổ, đây là dịp để các bậc tiền bối giáo dục, dạy bảo con cháu luôn rèn luyện, trau dồi phẩm chất đạo đức và tuyên truyền về truyền thống hiếu học, để động viên, giúp đỡ và là tạo động lực cho các thế hệ con cháu sau này nối tiếp gương cha ông học tập vươn lên. Trong “quy chế khuyến học” của dòng họ có những quy định như thưởng tiền và hỗ trợ một số vật chất cho con cháu học giỏi đỗ đạt vào các trường Cao Đẳng, Đại học và các trường chuyên nghiệp. Trong dòng họ đã lập Hòm công đức, để con cháu tự nguyện đóng góp và năm 2010 cùng với sự hỗ trợ của Ông Vi Việt Dũng đã hoàn thành xong Nhà thờ tổ tổng trị giá hơn 2 tỷ đồng, năm 2020 mỗi hộ trong dòng họ tự nguyện đóng góp 1.000 x 31 hộ cộng với sự đóng góp hàng năm được 100.000 triệu đồng để tu sửa nhà thờ.

Đồng thời con cháu trong dòng họ cũng luôn có sự chung sức, chung lòng trong công cuộc xây dựng quê hương, trong xây dựng Nông thôn mới, cụ thể nhiều con em của dòng họ đã tự nguyện ủng hộ cho thôn, bản, xã, huyện, tỉnh cả vật chất và tinh thần để sẻ chia cũng như giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn; cũng như giúp đỡ cho địa phương ngày một phát triển, như ủng hộ xây dựng trường tiểu học xã Chi Khê 600 triệu đồng...

Qua quá trình hình thành và phát triển của dòng họ chúng tôi đúc rút có 3 nguyên nhân chính: Một là có sự đoàn kết, nhất trí cao trong họ tộc, giúp đỡ nhau vượt qua mọi khó khăn. Hai là có sự giám sát, chỉ đạo sát sao của ban chỉ đạo, điều hành chung và sự chỉ đạo của Tộc trưởng. Ba là sự quan tâm uốn nắn kịp thời của các bậc tiền bối trong dòng họ. Từ đó chúng tôi có những bài học kinh nghiệm như sau:

Một là giáo dục con cháu ngay từ khi còn nhỏ về phẩm chất đạo đức, lối sống, tác phong...

Hai là luôn nêu gương điển hình tốt trong dòng họ để con cháu noi theo tiến tới nhân rộng điển hình.

Ba là trong Ban điều hành, chỉ đạo chung của Dòng Họ luôn phải có biện pháp sáng tạo, phù hợp với tình hình chung của con cháu, của dòng họ, của địa phương.

Vi Văn Xu

Xã Chi Khê, Con Cuông